छाती उस्तै छ

असरल्ल अभावहरु
घाऊहरु, पीडाहरु, गृहयुद्धका चिराहरू,
अझ धेरै बिझेका छन ।
दुखेका छन चहरयाएका छन ।

मित्र निर्दोष हरु मरो देशमा
दिनदिनै रेटिइन्छन
कलमहरु डराएका छन
शान्ति सुरक्षा र न्याय हराएका छन ।

उफ़ यो बर्बरता ?
म बुद्धको देश कसरी भनु?

मानौ यस्तो लाग्छ यतिखेर,
सगरमाथा झुकेको छ ?
स्वाभिमान लुकेको छ ।

मित्र हेर त एकपटक छामेर ,
मेरो जस्तै तिम्रो पनि छाती उस्तै छ,
जहाँ देश दुखेको छ ।

सारा देश रोए पछि

सारा देश रोए पछि फेवा रुन्छ रारा रुन्छ
धरती रुन्छ जून संगै आकासको तारा रुन्छ

उजाड़ भा'छन वस्ति हरु सपना हरु धुवां धुवां
खंडहर याद बोकी रोल्पा रुकुम खारा रुन्छ

जलेका छन जिउदै कति निर्दोषहरु,यो माटोमा
छटपटिदै काजोल रुन्छे ,चितवन भंडारा रुन्छ

चिठ्ठी ख़बर कही छैन फर्कदैनन छोराहरू
छाती दुख्छ आमाको बाच्ने सहारा रुन्छ

इतिहास लेखनेहरु रगतैले लेख्छौं भन्छन
आफ्नै भाईको रगत हो यो रगतको धारा रुन्छ 2003

गज़लमा लेखिएको एउटा कथा

यसपाली मेरो गज़लको रदिफ उसका शेरहरुमा कथा सुनाउदैछ । शेरहरु अलग अलग सन्दर्भर भूमिकामा रचिएका छन जहाँ आएका छन - प्रेम मृत्यु र धर्मका बिषयहरु । प्राय गज़लमा अनेक बिषय अनेक प्रसंग र अनेक भावहरु अटाउने कोसिस गर्छु, यसरी नै यो गज़लमा पनि सो प्रयासको निरन्तरता छ ।

गजल यसप्रकार छ ।

 

सुनाउदैछ कोही आफ्नै पियारीको कथा
र छुटेको साथ अनि सवारीको कथा

उदास मनको आँगनीमा, भमराले लेख्यो
ओइलिएको फूल अनि फूलबारीको कथा

मृत्युको खेल खेल्ने कसाहीसँग मिल्छ
जाल बोकी उभिएको, जलारीको कथा

किसानको छातीभित्र त्यस्तो धेरै हुन्छ
खडेरीको खेत र रित्तो भकारीको कथा

किन किन लाग्छ मलाई पापी शिकारीझैं
मन्दिरमा खुँडा बोक्ने पुजारीको कथा

कृष्णपक्ष, धादिङ
हाल इजरायल

यसलाई फेसबुकमा यहाँ पढ्न सकिन्छ (तस्वीर गुगल)

 

शकुनीको टेढो चाल

शकुनीको टेढो चाल, चालेको छ यहाँ कसले
अमृत भनी मिठो बिष हालेको छ यहाँ कसले ?
.
भोको नाङ्गो भएँ भन्दै, घुर्क्याउँदै आमासँग
देशै खाने अभियान थालेको छ यहाँ कसले ?
.
राष्ट्रघाती भूकम्पले थर्काएर आज आफ्नै
स्वाभिमानको धरहरा, ढालेको छ यहाँ कसले ?
.
चिसो चुल्हो नजलेको, धेरै दिन भयो भन्दै
घरै जलाउने आगो, बालेको छ यहाँ कसले ?
.
अति भयो ब्यूँझ साथी, निमोठ्नु छ शीर त्यसको
दुध खुवाई सर्पलाई, पालेको छ यहाँ कसले ?
.
उठाएर हेर आजै, किन भुत्ते भो खुकुरी ?
खिया लाग्ने गरी कतै फालेको छ यहाँ कसले ?
.
कृष्णपक्ष थापा, धादिङ
हाल - इजरायल


यसलाई फेसबुकमा यहाँ पढ्न सकिन्छ

आँधीहुरी चलेको छ

भर्खरै देशमा आंधीहुरी चलेको समाचार आएको छ । हरघडी भुकम्प, बाढी पहिरो तथा अन्य बिभिन्न किसिमको त्रासमा बाँचेको छ हाम्रो समय .. यतिखेर गज़लका शेरहरुमा पनि आएका छन यस्तै केही हुरीका प्रसंगहरु, राजनीति र सामाजिक बेथितिका कुराहरु ...

.
मनको छानै उडाउने आँधीहुरी चलेको छ
चलेको छ शहरमा दिउँसै छुरी चलेको छ
.
स्वाभिमान बेचि जस्ले राष्ट्रघाति कर्म गरे
हिजोआज देख्छु तिनकै चुरीफुरी चलेको छ
.
हाम्रा व्यापार व्यवसाय, बन्द भयो भन्छौ तिमी,
आँगनीमै किन उस्को पानीपुरी चलेको छ ??
.
प्रभु हजुर ! भनी हिजो जसका गुणगान गायौ
आज तिनकै कटाक्ष र 'कुरी कुरी' चलेको छ
.
सिन्कोसम्म भाँचिएन आफ्नै देशमा हुँदाखेरि
परदेशमा पसिना र मजदुरी चलेको छ ।
.
कृष्णपक्ष
धादिङ, हाल इजरायल

मेरो फेसबुकमा यहाँ पढ्न सकिन्छ

दखिनतिर हावाहुरी चल्न सक्छ फेरि

केही गज़लहरु जो नेपालको संविधान २०७२ जारि भएपछि भारतले नेपालमाथि लगाएको नाकाबन्दीको पृष्ठभूमिमा आधारित भएर लेखिए । त्यसै क्रमको यो एक गजल हो । छिमेकीलाई चिन्यौ अब सतर्क होउ, आत्म निर्भर हुने यत्न गर .. अब हुने सरकार र नेतृत्वलाई आग्रहसहित यो गजल सुनाउन चाहन्छु ।


दखिनतिर हावाहुरी चल्न सक्छ फेरि
हेर्नू जङ्गे पिलरहरु ढल्न सक्छ फेरि


खोल्यौँ भन्यो नाकाबन्दी, भरै छैन त्यस्को
धेरैचोटी छलिसक्यो छल्न सक्छ फेरि

भेदीहरु छिमेकमा सलाई माग्न जालान
आगो ताप्छु भन्दा घरै जल्न सक्छ फेरि

आत्मनिर्भर हुने बाटो, शुरु गर आजै
पराइको भरमा पाउ गल्न सक्छ फेरि

बुझाउ हरेक नेपालीलाई 'नयाँ खाका' नत्र
अमृत भनी रोप्दा, बिष फल्न सक्छ फेरि ।

कृष्णपक्ष, इजरायल

चिहान कस्तो हुन्छ ?

पृष्ठभुमिमा एउटा समाचार लेख्छु र त्यसपछि गज़ल शुरु गर्छु

११ भदौ– टीकापुर नगरपालिका–६ शंकरपुरस्थित टायलले छाएको एकतले घरको आँगनमै थिइन्, सीता बर्मा । भाग्दै एक जना बर्दीधारी उनको दक्षिणतिरको ढोकाबाट भित्र छिरे । उनी बाहिरबाट ढोका तानेर लगाइदिँदै थिइन् । ती प्रहरीले भित्रबाट चुकुल लगाउन भ्याएकै थिएनन् । हात हातमा भाला, लट्ठी, चक्कु बोकेकाको हुल दपेट्दै आइपुग्यो । भित्र लुको मान्छेलाई तानेर पिट्दै उनीहरुले बाहिर आँगनमा निकाले । ती प्रहरी उनीहरुसँग जीवनको भिख मागिरहेका थिए । सीताले सहन सकिनन् । क्रुर ढंगले हानिरहको देखेर उनले हात जोडेर बिन्ति गरिन्,‘यसरी नमार्नुस, छाडिदिनुस् ।’ तर उनीहरुले छाडेनन् । लखेटी– लखेटी घरेलु हतियार प्रहार गरेर ती प्रहरीको ज्यान लिए । तिनै व्यक्ति थिए नेपाल प्रहरीका एसएसपी लक्ष्मण न्यौपाने । ‘जीवनको भिख मागिरेका व्यक्तिलाई छाडिदिनुस, नमार्नुस भनेर बिन्ति गर्यौं’ सीताले त्यस दिनको दृश्य सम्झँदै सुनाइन्, ‘मानेनन्, उल्टै हामीलाई धम्की दिए ।


---------------------

अँध्यारोमा डुब्यो देश, विहान कस्तो हुन्छ ?
भेटिएन उज्यालोको निशान कस्तो हुन्छ?

लेख्छौँ भन्यौ अग्रगामी, विकास मिलिजुली
यौटा हाँस्ने अर्को रुने, विधान कस्तो हुन्छ ?

जब विकास गाडीबाट साइकलतिर सर्छ
सोधिनेछन भोली पक्कै, विमान कस्तो हुन्छ ?

जंगल र ओढारमा बस्छन अझै कति
थाहा छैन ओछ्यान कस्तो सिरान कस्तो हुन्छ ?

दालचामल, फलफूल र सब्जी किनी खाने
कुटो हैन भाला बोक्ने किसान कस्तो हुन्छ ?

जो छातिमा रोपिएर, ज्युँदै जल्दै ढले
भो नसोध खेत कस्तो, चिहान कस्तो हुन्छ ?

पचास लाख मूल्य पर्ने बलिदानका कुरा

मधेश आन्दोलनको यो र यस्तै यस्तै समाचारहरुको पृष्ठभुमिमा छ यो गज़ल

मधेस आन्दोलनमा लागेर ज्यान गुमाउनेलाई ५० लाख रुपैयाँ दिने मधेसवादी नेताहरुको घोषणालाई लिएर सामाजिक सञ्जालमा चर्को आलोचना भएको छ ।

राजनीतिक विश्लेषक मुमाराम खनालले ट्वीट गरेका छन्- ‘ए प्रीय मधेसी मोर्चा ! मरेकालाई ५० लाख दिनुभन्दा जिउँदोलाई ५० हजार देऊ । मधेस सुन्दर हुन्छ ।’

नविन गिरीले मधेसी मोर्चाको निर्णयप्रति व्यग्यं गर्दै भनेका छन्- ‘मधेस आन्दोलनमा जाऔं, सम्पत्ति कमाऔं । आन्दोलनमा सहिद हुनुस् ५० लाख उपहार पाउनुस् ।’

त्यसैगरी शिव न्यौपानेले ट्वीट गर्दै भनेका छन्- ‘इराकमा काम गर्नुभन्दा मधेसतिर आन्दोलन गर्न जानुपर्लाजस्तो छ, परिवारले ५० लाख पाउँछन् कि ।’

पत्रकार मिलन तिमिल्सना लेख्छन्- ‘सोझा जनताको ज्यानको मूल्य तोक्नेहरु राजनीतिबाट सन्यास लिएर घरमै बसुन्, बरु सरकारले वृद्धभत्तासरह मासिक भत्ता दिएर पालोस् ।’

मधेसी मोर्चाको बुधबारको बैठकले मधेस आन्दोलनमा मृत्यु हुने सहीद परिवारलाई प्रादेशिक सरकार बनेपछि ५० लाख रुपैयाँ दिने घोषणा गरेपछि यो निर्णय सोसियल मिडियामा ‘भाइरल’ बनेको हो ।

मधेसवादी मोर्चाको निर्णयमा शहीद एवं घाइतेका परिवारलाई निशुल्क शिक्षा दिइने र जागिरसमेत दिइने प्याकेज घोषणा गरिएको छ । मोर्चाको यो निर्णयले मानिसहरुलाई मर्न अभिप्रेरित गरेको प्रतिक्रिया सामाजिक सञ्जालहरुमा आएका छन् । केहीले चाँहि जनतालाई मर्न उक्साउने नेताहरु आफैं मर्न जाओ भन्दै निर्मम गालीसमेत गरेका छन् ।


-----------
सुन्छु अचेल चोकचोकमा संविधानका कुरा
पचास लाख मूल्य पर्ने बलिदानका कुरा

पराईसँग आगो मागी देश जलायो जस्ले
उही गर्छ राष्ट्रीयता र स्वाभिमानका कुरा

विदेशबाट 'हाइ ड्याड !' भन्दै उसले गर्यो
जाति, भाषा, संस्कृति र पहिचानका कुरा

या जोडिन्छौँ अझ बलियो, या लुटिन्छ गवाँर
चलेको छ आन्दोलन र अभियानका कुरा

सत्य जिब्रो काटिएझैँ मौन बसेको छ
सुनिदैछ धूर्त फटाहा, बेइमानका कुरा ।

कृष्णपक्ष

खुकुरीको जवाफ

उ चाहन्छ हाम्रो घरमा दवाव हुनुपर्छ
उस्कै धम्की, शासन र रवाफ हुनुपर्छ

मित्रताको खोल ओढी आयो हाँस्दै हाँस्दै
पक्कै उसको मुहारमा नकाव हुनुपर्छ

घर भाँड्ने संक्रमण, भित्र्यो कहाँ बाट ?
यो दक्षिणी बतासको प्रभाव हुनुपर्छ

कहाँ जान्छ अरुबेला हाम्रो राष्ट्रियता ?
जाग्न कठै ! नुनतेलकै अभाव हुनुपर्छ

सगरमाथा जस्तो शीर, पहाड जस्तो छाती
स्वाभिमानी यस्तो हाम्रो स्वभाव हुनुपर्छ

घरि घरि हस्तक्षेप र प्रश्न किन गर्छ ?
अब सिधै खुकुरीको जवाफ हुनुपर्छ

छुनु पैले तर्सियोस, नेपाल त्यस्तो बनोस
काँडै काँडा मिसिएको गुलाफ हुनुपर्छ ।

किन बाल्छ्स तँ अगुल्टो?

अस्थिरता अराजकता, धेरै बेर नबुझिने
हाँडीगाउँको मेला हो कि, खै बुझेर नबुझिने

नौटंकी छ सडकमा, रमिते पो भयौं हामी
तिमी उस्तै,उस्तै छु म, हेराहेर नबुझिने

देशको भाग्य लेख्छु भन्दै, धेरै आए धेरै गए
खै के के लेखे कुन्नि , केरमेर नबुझिने

धेरै पछि संदेश आयो, सबै शुभसंदेश भन्थे
कति सारो धमिलो हँ, यो अक्षर नबुझिने

उज्यालोका बाटोहरु, अरु नै थे' कृष्णपक्ष !
किन बाल्छ्स तँ अगुल्टो, यहिंनेर नबुझिने ।

रगत युद्ध र मृत्यु...

हामीले रचने ग़ज़ल को किन बिषय यस्तै हुन्छ
रगत युद्ध र मृत्यु ..... आशय यस्तै हुन्छ

सधे बस्छ डराएर पोखरीमा सानो माछा
मान्छेबिच पनि शायद परिचय यस्तै हुन्छ

शान्ति र स्वतंत्रता उड़दै गाउछन पंक्षीहरु
शिकारीको गीतको पनि यहाँ लय यस्तै हुन्छ

दर्ज़नौं हताहत सयौं घाइते सधैं युद्ध
अशांति,कोलाहल ...शायद प्रलय यस्तै हुन्छ

खै कस्लाई जीतें भन्नु कुन मनले जितें भन्नु
लाशमाथी उभिएको विजय यस्तै हुन्छ

फर्किएर योद्धा हरु

फर्किएर योद्धा हरु टाउको ठोक्दै रुदै थिए

विजय को खुसी हैन आंसु पोख्दै रुदैथिए

आफै जस्तो लाग्यो अरे जसको मुहार हेरेपनि

पराजित सिपाहीका लाश बोक्दै रुदै थिए

घर घरका भित्ताभरी रगतका छिटा थिए

रगतै थ्यो' छाती भित्र रगत खोक्दै रुदैथिए

महँगिए सुनचादी सबको भाऊ बढ़ीरह्यो

सस्तो केवल जिंदगीको मूल्य तोक्दै रुदैथिए

फेरी अर्को युद्ध तर्फ लम्किएका पाइलाहरु
के के सोच्दै घरी घरी टक्क रोक्दै रुदैथिए

मान्छेको नाउँमा ......।

एउटा गज़ल लेख्दैछु मान्छेको नाउँमा ......।



"लामो समय विस्थापित जीवन बिताएर उनी गाउ फिरे ,
१२ बजे राति उनलाई घरबाट अपहरण गरियो ,
उनको शव घरनजिकैको जंगलमा कुटी कुटी मारेको अवस्थामा भेटियो..."

मान्छेको मन कति संवेदनाहीन हुदै गैरहेको छ?

पछिल्लो पटक २ वटा घटना घट्यो, प्रधानमन्त्रीले एक्लै जबर्जस्ति सैन्यप्रमुख हटाए, उता अनौठो शक्ति धारण गरेर राष्ट्रपतिले फर्काए।
शान्ति प्रतिको आफ्नो प्रतिबद्धताबाट कदापि विचलित नहुने बताउदै प्रधानमन्त्रीले राजिनामा दिए लगत्तै उनका कार्यकर्ताहरुले राष्ट्रपतिको कदमको समर्थन गर्नेलाई कालो मोसो लगाई जिल्ला जिल्लाबाट निकाल्ने वक्तव्य निकाले । सुरक्षाकै लागि मुख थुनेर बस्नु पर्ने यो कस्तो आतंक? कस्तो लोकतन्त्र ?

तराइको कुरै नगरुँ, शान्ति प्रक्रिया स्थापित भै सकेपछी पनि निरन्तर हिँसा रोकिएन यो क्षेत्रमा । मधेसी समुदायमा धेरैको ज्यान अनाहकमा गएको छ । पहिले जनयुद्धमा लागेर छाडेकाहरु वा त्यसको मारमा परेर बदलाले अभिप्रेरित भएकाहरु त्यसकै सिको गरेर विभिन्न खाले शशस्त्र समुह गठन गरेर छोटो बाटोको राजनीती गर्न अग्रसर भए, अनि जन्मियो छपक्कै बन्दुक बोक्ने राजनितिक समुहहरु । जीउधनको नाश वा व्यक्तिहत्या, जसका हिड्ने बाटाहरु हुन , तरिकाहरु हुन , प्रकृति फरक देखिदै छ , तर मान्छेको जिउ दाउमा पर्न छोडेको छैन । राजनीतिक रुपमा आफ्नो प्रभाव बलियो देखाउनकै लागि विभिन्न बहानामा जघन्य हत्याहरु भएका छन । जनयुद्ध कालदेखि नै शुरु भएको वदला र प्रतिशोधको भावनाले क्षति पुर्याउने वा हत्या गर्ने परम्परा बस्दैछ -राजनीतिको आडमा । मान्छेको जिउ सतरंजको प्युसा जति पनि ठानिदैन, कति सस्तो मान्छेको जीवन हँ?

किन बनायो मान्छेले राजनीति र शासन व्यवस्था ? आफु र आफ्नो घर छिमेक सुरक्षित हुन , न्यायपूर्ण समाज स्थापित गर्न हैन र? तर त्यो बहानामा मान्छे अझ असुरक्षित हुदै गैरहेको छ।

हो मान्छे संग सबै प्रकारका गुण दोष र स्वभाव हरु हुन्छन् । केही जाती केही नजाती, केही माया, केही घृणा, केही लोभ केही दानशीलता, केही रिस केही डर, जस्तो अरु सबै प्राणीमा हुन्छ। अभाव,आवश्यकता र परिस्थिति अनुरूप तिनको मात्रा धेरथोर भएको हुन सक्छ । कतिपय ज्यानै जाने सजाय दिईएका शिक्षक सेना, पुलिस, कृषक, व्यापारी, वेरोजगार, वा विद्यार्थी सबैलाई विभिन्न कारणको दोषी देखाइए पनि ती हाम्रो समाजका आम निरीह प्राणी मात्र हुन र उनिहरुको कथित अपराध वा भूल केवल समाज समय र परिस्थितिसंगको सापेक्षिकता मात्र हो । त्यसका लागी निम्त्याइएको प्राणहरण भन्दा ठुलो आतंक र बर्बरता अरु के हुन सक्छ? मानव "हत्या", दोषिले गरेको भनिएको अपराधको तुलनामा सैयौं गुना ठुलो अक्ष्यम्य अपराध हो, आफुलाई न्यायपूर्ण समाज बनाउछु भन्दै रगत पिउन पल्केका हत्याराहरुले त्यो बुझुन ।


न्याय र जनमुक्ति भन्दै आफ्नै भाईहरुको ज्यान ताक्न पल्किएकाहरु सग्लो मान्छेलाई घर बाटै थुतेर लान्छन र अनुसंधान भन्दै शिविर भित्रै कुटी कुटी मार्छन । त्यति भएर पनि दण्डकारी आफ्नो गल्तिलाई स्विकार्नुको सट्टा आफुमाथि गम्भीर षडयंत्र भएको भन्दै विपक्षीलाइ आरोप लगाउने वा नया नेपाल निर्माणको लागी केही छिटपुट दुर्घटना सहनु पर्ने जस्ता दम्भी अभिव्यक्ति दिदै हिडछन । मान्छेको रगत सँग खेल्नुमा अलिकती पनि संवेदना नभएको राजनीति किन हावी हुदैछ बुद्धको देशमा?

सभ्य मानव समाजले स्वीकार्ने त कुरै छाडौं मानसिक सन्तुलन गुमेका, विक्षिप्त भएकाहरुको मस्तिष्कले पनि सोच्न नसक्ने सुन्दै आंग जिरिंग हुने दण्ड सजायको आविष्कार गरेका छन हाम्रा न्यामूर्तिहरुले ।

के राजनीतिको रुप नरभक्षीको जस्तो हुनु पर्छ ?

छातीभित्र काँडा रोपिएजस्तै पिडादायी कथाहरु लुकाएर हामी नया नेपालका धुमिल छाया सजाई रहेका छौं । राजनीतिकर्मीहरु त्यही सपनाको दुहाइ दिएर हाम्रै जिउ ज्यान प्रयोग गरि रहेछन । विकास परिवर्तन वा सुधारको स्वाभाविक लालसा लिएका आम नागरिक यो अजिव वस्तीमा किन यसरि राजनीतिक षड्यन्त्रको शिकार भै रहेछन ?

अहिले साँच्चै लाग्न थालेको छ, आफ्नो विवेक र चेतनाले पृथक प्रस्तुत हुनेहरु, असहमति जनाउनेहरुको बाच्ने अधिकार खोसिएको छ । हिटलरको दम्भरुपी नया राजनीतिक आयतन भित्र किन झन खुम्चिदैछ्न स्वतन्त्र बिचार र आवाजहरु? किन झन कष्टप्रद बन्दैछन आम सर्वसाधारण नागरिकका दिनचर्याहरु र अप्राप्य हुदैछन मजदुरका सामलहरु ?

संघियताको नाउँमा मधेस फाँटका फूलहरु छुट्टिन खोज्दैछन हिमाल र पहाडहरुसंग र रगतको राजनीति हावी हुदैछ त्यो प्रदेशमा ।
अहिले हामी सबैले बुझिसक्यौं हाम्रो संवेदना र आकांक्षाका सिढीहरु चढ्ने आखिर त्यहि जंगबहादुर रहेछ, जो रगत लत्पतिएका हातहरु पखाल्छ र भन्छ हामीले बुद्धको देशबाट नयाँ संदेश दियौं।


कति निरीह बनेर सपनाहरुमा पुरिदै सत्ताको कित्ताफाँट गर्नेहरुको नाउँमा सहिद हुनु ? के अब यसको हिसाब राख्ने बेला भएन ? के अब आफ्नो स्वाभिमान खोज्ने बेला भएन? अब बलियो नीति नियम र मापदण्ड कोर्नै पर्छ समयले, - जिउज्यानसंग खेल्नेहरु बिरुद्ध . -आम जिन्दगी हराएको पत्तै नहुने आदिम बर्बर र रहस्यमयी समाज बिरुद्ध । र चिन्नु पर्छ हामीले शाकाहारीको ढोंग गर्ने नौटंकी ब्वासा र हुँडारहरुको अवतार । विचार र मत, अभिव्यक्ति र स्वतन्त्रताको महत्व सर्वोच्च र बलियो रहने न्यायपूर्ण समाजको अब हामीले रचना गर्नु पर्छ । दण्डहिनता र हिंसा बिरुद्ध विरोध लेख्ने समयरेखा अब हामीले कोर्नु पर्छ र हैसियत राख्नु पर्छ हिंश्रक राजनीति संग प्रश्न सोध्ने "तलाई थाहा छ जीवनको मूल्य कति हो?"





आँखा चिम्ली मुख थुन्न विवस हुन्छ मान्छे
विष्फोटनको जमिन झैं निरस हुन्छ मान्छे

थाहै हुन्न के को नाउमा, कतिखेर शहिद हुन्छ?
रुवावासी चल्छ तहस नहस हुन्छ मान्छे

हरेक पल असुरक्षित यतापनि उतापनि
संघारमै पोखिएको कलश हुन्छ मान्छे

हार्नेहरु पहिरिन्छ्न विजेताको ताज यहाँ
ढेडुको राज हो यो, "औजस" हुन्छ मान्छे

हिडदाहिडदै ढल्छ मान्छे, आँगन बाटै हराउछ
बजारको भिडमा सस्तो बहस हुन्छ मान्छे ।।




सन्दर्भ :
बसन्त ब्लग्स
गफगाफ

क्रमश सड़क गल्ली

क्रमश सड़क गल्ली चोक बल्न थाल्यो
हिजै जस्तो फेरि सबै थोक बल्न थाल्यो

खंड खंड हुन्छु भन्छ गणतंत्र नया नेपाल
सांध बार्ने किचलोमा लोक बल्न थाल्यो

दशै कहिले आउला बाबै लालाबाला सोध्न थाले
हर्के दाईको चुल्हो माथी भोक बल्न थाल्यो

कसले कस्तो चित्र कोर्यो रगतको रंग संग
तेह्र हजार आत्मा रोए शोक बल्न थाल्यो

फुसफुसे खरको छानो निति नियम कठै बरा
काजीकै हुकुम आदेश तोक बल्न थाल्यो

उस्तै उस्तै

परम्परागत मान्यता अनुरूप ग़ज़ललाइ रूप सौंदर्य वा प्रेमको कोमल अभिव्यक्तिको रूपमा मात्र हेरिएपनि समय संगै आज ग़ज़लमा विद्रोहचेतना, क्रांति वा सामयिक छटपटी कुंठा , वा सबैसबै खाले भोगाईहरु समेटिन थालेको छ वा भनु ग़ज़ल दरबार कोठी वा महेफिलका परिधिहरूबाट बाहिरिएर अपरिमित भएको छ। स्वतंत्र भएको छ ।यही नया परिभाषालाइ पछ्याउदै मैले ग़ज़लभित्र राजनीति समेटेको छू, राजनीतिको चित्र कोरेको छू ।

स्वीकार्य हुनेछ भन्ने अपेक्षा सहित ।

यद्यपि प्रश्न यहाँ शेष छ, उस्तै उस्तै

संक्रमणको पीडामा देश छ, उस्तै उस्तै

वसन्त आयो भन्छन, कोइलीको स्वरुपमा-

कागको नौटंकी भेष छ, उस्तै उस्तै

सड़क भरी सहीदका रगत देख्दा धेरै रोए

रगत संगै खेल्नू फेरी आदेश छ, उस्तै उस्तै

विसंगति अन्योलपना घाऊ वर्गसंघर्षका

पाइलैपिच्छे हिजोजस्तै ठेस छ, उस्तै उस्तै

सामंती संरचना ढाल्यौं भन्थे -उनीहरु

खोतलेर हेर्नु यहाँ अवशेष छ, उस्तै उस्तै

खै तेरो देश ?

नाघ्दै भूगोलका नक्शाहरू
छिल्चोल्दै राष्ट्रका सीमानाहरू
बेहिसाब तन्न्नेरीहरू यहाँ
मुगलान पसेका छन
हराएका सपनाहरू संगाल्न

म त्यही युवा प्रतिनीधि
जो युगीन परिवर्तनका आयामहरू भित्र्याउने
भ्रमको रेखा कोरिरहेछ ।



विरानो प्रवासको व्यस्त परिवेशबाट
सधै सधै चियाएर हेर्ने गर्छ ऊ
कतै खुलेको छ कि मेरो देशको आकाश
कतै देखिन्छ कि मेरो देशको छाया ?

उसलाई पनि यसरी - अरुकै घरमा
दोश्रो दर्जामा उभिन कहाँ मन थियो?
कहाँ मन थियो अरुकै पहरेदार, खेताला वा स्याहारे हुन?
कहाँ मन थियो प्रवासलाई आफ्नो भन्न ?
तर भोक प्यास र अभाव,
अव्यवस्था र वेरोजगारी,
भावनाहरूभन्दा धेरै गहिरा हुन्छन्
हो त्यही विरुद्ध संघर्षको पाइला हिड़दैछ ऊ ।

पलायनवादको संज्ञा दिनेहरू सुन !
भोकको वहानामा ऊ कसैसँग भीख माग्दैन
प्यासको बहानामा ऊ मान्छेको रगत पिउदैन
जाड़ोको वहानामा ऊ सल्काउदैन आफ्नै झुपडी
न ढुकुटी हत्याउन फुटाउछ भाइहरूलाइ,
अभावको वहानामा ऊ बाटोघाटो, माटो र नदीनाला बेच्दैन ।

यदि यही वहानामा
घर छाडनु गलत हो हो भने
म त्यही गलतहरूको प्रतिनीधि
यद्यपि जसभित्र माटोको माया सागरमाथा जस्तै हुर्किएको छ
जसको चेतनाको आकासमा राष्ट्रप्रेम चन्द्र र सूर्य जस्तै स्पष्ट छ ।

कहाली लाग्दो नियति बनेर
परदेश बिझेको बेला उसका वर्तमानहरूमा
भो नसोध खै तेरो देश ?
भो नसोध खै तेरो परिचय ?

जापानी होचा पहाड़का गर्तहरूमा
जम्मू कश्मीर, मलायका जंगलहरू र खाड़ीका ताता बालुवा
वा अफगानिस्तानका मरुभूमिहरूमा
उसले आफूलाई कतै हराएको धेरै भैसक्यो
गोरखाको परिचय कोर्दै भूगोलको कुनाकुना
जंगल जंगल क्याम्प राखेर बहादुरी देखाउने म त्यही लाहुरे प्रतिनीधि
जो इतिहास लेख्दै मरुभूमि र जंगलहरूमा
राष्ट्रियताको परिभाषा खोजिरहेछ ।

देश भन्नु मन रहेछ
घर भन्नु मन रहेछ
माया भन्नु मन रहेछ
भो नसोध खै कहाँ छ तेरो घर ?
भो नसोध खै तेरो देश ?


उसले जरुर भन्न सक्छ पहाड़ जत्रो विशाल मेरो मनभित्र
त्यही मन भित्र अटाएको छ सबै सबै उसले, यसबेला ।
तर उसलाई थाहा छैन मन उसँग छ कि छैन?
मन र माया कंप्यूटरको स्क्रीन स्क्रीन चहार्ने यो युग
जसले आसू पिएर झूठ हास्न सिकाएको छ
जसले मन बाधेर कृत्रिम जिउन सिकाएको छ
म त्यही युग को प्रतिनीधि ।

पुराना समयका धागोहरू बटुल्दै
मन सम्झनाका जालहरू बुन्छ
मन सम्झनाका जालहरूमा अल्झन्छ ।
सम्झनाहरू संगाल्नु यो भ्रम हो,
म त्यही समझनाहरूको प्रतिनीधि,
म त्यही मनहरूको प्रतिनीधि,
जो भ्रम बाचिरहेछ ।

मन
अब त धेरै भयो नडुलेको
लेक बेसी मेला र हाटबजारहरू
धेरै भयो नगाएको चंचल हुदै
रोदीका लैबरी र झ्याउरे भाकाहरू ।

गतेहरू चिनो लाउदा लाउदै चाडवाडका
आँखा क्यालेंडरका पत्रहरूमै अल्झन्छ
जब मानेभंज्यांङमा रोटे पिङ घुम्न थाल्छ
जब सयपत्री मखमली फुल्न थाल्छ ।
जब देउसी भैली र मादलको स्वर पारी गाऊंसम्म सुनिन्छ
उफ़ समय किन यसरी विवश भएको? उडेर मन त्यही जाउँ भन्छ।

जब रोपाई हुन्छ असारे भाका गुन्जन्छ
र नाच्छन दौतरीहरू सोरठी, मारुनी र पुर्सुंगे बनेर
हो ऊ यहीनेर टुक्रन्छ ।

चाडवाड र दौतरीका यादहरू मात्र हैनन
अरु धेरै कुरामा उसको छाती पोल्ने गर्छ ।
जब भोक प्यास र अभाव दुख्छ देशमा
हिमाल दुख्छ, मधेश दुख्छ, राजधानी नजिकै चेपांगको प्रदेश दुख्छ
बाढीपहिरो वा खडेरीजस्तै राजनीति, गृहयुद्ध र तिनका अवशेष दुख्छ ।
महेशपुर सुस्ता र कालापानी दुख्छ ।
उसको छाती पनि बिझाउछ

हो जातीय स्वाभिमान बाँचेको
म त्यही छातीहरूको प्रतिनीधि,
म त्यही छाती बोकेर हिडेको मान्छे,
जहाँ मेरो सिंगो घर मात्र हैन
हिमाल पहाड र तराई पनि अटाएको छ..

भो नसोध खै कहाँ छ तेरो घर ?
भो नसोध खै तेरो देश ?

छानो फुटेपछि

राष्ट्रीय एकै ढिक्को गानो फुटेपछि

कहाँ रहन्छ र घर? छानो फुटेपछि ।

थिति बिग्रेपछि, देशसंगै रुन्छिन आमा

छातिभित्र जमेको भक्कानो फुटेपछि ।

बलिया हुन्छन् बैरी हेपिईन्छ यसै पनि,

भांडिए पछि घर, मानो फुटेपछि ।

कस्को जित,कस्को हार?आफैंलाइ दुख्छ

के हुन्छ, मौरीको त्यो रानो फुटेपछि ।

खेत उहि, स्याहार उहि, बिऊ उहि भए पनि

उम्रदैन, अन्नको त्यो दानो फुटेपछि ।

कालिकोट दुखेको छ

फेरी पनि कता कता चोट दुखेको छ
आफ्नै भूमि आफ्नै रगत कालिकोट दुखेको छ

आफ्नैसंग लड़नुपर्ने कति तुच्छ विवशता यो
ब्यर्थै "वीर गोरखाली"को लेखोट दुखेको छ


पैसाको खोलो बग्दा डूब्यो अरे स्वाभिमान
आँखा भरी विदेशी नोट दुखेको छ

सधै साउन झरेको छ नेपालीको आँखाबाट
नियतिमै रहेछ कि खोट, दुखेको छ

घरभित्रै चैन भए कोही किन बिदेशिन्थ्यो?
मुनाको चिहानमा ल्हासा, भोट दुखेको छ

दिलमा अलिकति

खाडीका कारखाना र मीलमा अलिकति

झुक्यो स्वाभिमान आफ्नै दिलमा अलिकति

मनको बाँध थाम्न खोज्दै सोच्दैछ एउटा मान्छे

त्रास बोकेर टनकपुरको डीलमा अलिकति

बहिनी चेली मात्र हैन हामी आफै बेचिईदैछौं

बम्बईका कोठी र महेफिलमा अलिकति

कति आमा रुन्छिन यहाँ परदेशी छोरा सम्झि

मैनबत्तीको मधुरो पिल पिलमा अलिकति

दागिएकै छ छाती, वीरताको नाउमा हाम्रो

जम्मू, कश्मीर, कोशोभो र कार्गिलमा अलीकती

नज़र खस्न दिनुहुन्न

स्वाभिमानी उच्च हाम्रो शिखर खस्न दिनुहुन्न
सबले टेको दिनु पर्छ घर खस्न दिनुहुन्न

आभा मलिन हुन्छ यदि सुवास छैन भने
फूल को सौन्दर्यबाट अत्तर खस्न दिनुहुन्न

धेरै भयो खुसी हामीले गुमाएको ओठबाट
मनको हरित फांटमाथि बगर खस्न दिनुहुन्न

खसेको छ बर्षा जस्तै नेपालीको आंसु
बादल खसेपछि निलो सगर खस्न दिनुहुन्न

आट साहस धैर्य लिई सगरमाथा जस्तै छाती
ऊँचो गरी हिडनु पर्छ नज़र खस्न दिनुहुन्न